کاربرد لیزر در پزشکی:
گردآوری و ویرایش: واحد تحقیق و توسعه شرکت بُعد چهارم
دید کلی:
امروزه بطور نسبی همه لیزر و موارد کاربرد آن را میدانند. در تمام دنیا استفاده از لیزر و مشتقات آن بطور شگفت انگیزی افزایش داشته است. هر کس خالی داشته باشد که آن را مزاحم بداند به سراغ لیزر میرود. بنابراین بررسی علمی این موضوع مفید و لازم به نظر میآید. البته نور و طیف آن میتواند اثرات مفید و مضر برای بدن و پوست ایجاد کند. اثرات نور بنفش نقش تعیین کننده و مفیدی بر تغذیه و متابولیسم سلولی ایفا میکند. اینگونه اثرات سلامت بخش و مفید نور از زمانهای کهن نیز برای انسان تا حدود زیادی روشن بوده است.
بر اساس شواهد و مدارک موجود یونانیها و رومیها هر دو از اثرات مفید و درمانی نور بطور تجربی اطلاع داشته و از آن در درمانهای مختلف بهره میجستند. در اوایل سال 1903 دانشمندان اثرات درمانی نور را در شکلی علمی مطرح نمودند و در همین سالها یک فیزیکدان بنام Nife finsen Ryberg بخاطر کشفها و تحقیقاتش روی قابلیتهای درمانی اشعههای ناشی از طیفهای مختلف نور موفق به دریافت جایزه نوبل گردید. او دستگاهی را اختراع کرد که طول موجهای مختلف نور خورشید را مجزا نموده و آنها را در مسیرهای معین هدایت مینمود.
کاشف واقعی لیزر کیست؟
انیشتین نخستین دانشمندی بود که مقوله لیزر را در قالبی علمی مطرح کرد و در سالهای بعد از آن آمریکاییها و روسها در طول جنگ سرد تحقیقات و پژوهشهای متعددی در مورد چگونگی بکارگیری لیزر در صنایع جنگی انجام دادند. نخستین لیزر طبی به نام Robust که در قالب یک ماشین ثابت با حجمی سنگین و در اندازهای بزرگ طراحی شده بود در درمانهای جراحی مورد استفاده قرار گرفت.
پس از آن جهان طب شاهد تکامل سریع و غیر منتظره در تولید انواع لیزر طبی و ارائه شدن نسلهای مختلف لیزر به جامعه پزشکی بوده به رغم اشکال متنوع و چند کاره بودن دستگاه لیزر در حوزههای مختلف پزشکی یک اصل اساسی از ابتدا تا کنون هرگز تغییر نکرده و آن بکار گیری بهینه از انرژی حاصل از لیزر در حوزههای مختلف علمی ، پزشکی ، جراحی و زیباسازی پوست میباشد.
اثرات لیزر روی بدن:
- تحریک سلولی: لیزر باعث تشدید رشد و ترمیم مجدد سلول در پوست ، اتصالات ، مفاصل ، بافتها و ... میگردد.
- افزایش فعالیت بافتها: تولید سلولهای زایا افزایش تولید آنزیمها و پروستا گلاندینها و ... را باعث میشود.
- ترمیم و تشدید فعالیت :DNA لیزر در RNA بافت کلاژن تغییراتی را ایجاد مینماید.
آثار ضد التهابی لیزر:
- کاهش بافت فیبروز: درمان زخمها توسط لیزر امکان پذیر میباشد.
- آثار استریلیزاسیون و میکروب کشی
- اثرات ضد ویروسی
- تحریک فعالیتهای بافت عصبی
- افزایش قدرت دفاعی بدن: تولید اینترفرون (مولکول واسطه در سیستم ایمنی) را باعث میشود.
- تقویت نمودن رشد مجدد موها
- کاهش دادن رشد موها و محو موهای ناخواسته
- ایجاد واسکولاریزاسیون: شکل گیری عروق جدید خونی که باعث خونگیری بهتر بافتها میگردد را باعث شده که این خاصیت لیزر عامل اساسی در جوان شدن مجدد پوست میباشد.
- افزایش تراکم بافتی با لیزر
استفاده از لیزر در درمان بیماریها:
- کاربرد در درماتولوزی: درمان سوختگیها و زخمهای مقاوم به درمان آکنه ، اگزما ، پسوریاسیس ، ضایعات و اقدامات پیشگیرانه مثل جلوگیری از پیر شدن پوست توسط لیزر امکان پذیر شده است.
- بیماریهای عضلانی - اسکلتی و ارتوپدی : در درمان کشیدگیهای تاندونی آرتریت روماتوئید ، رفع اختلالات موجود در اتصالات عضلانی کمر دردها و کشیدگیها بکار میرود.
- بیماریهای دهان و دندان : درمان پوسیدگیهای دندانی پریودنتیتها بیماریهای مخاط دهان اختلالات جویدن و ... توسط لیزر صورت میپذیرد.
- در حوزه عصبی: درمان سردردها و میگرن توسط لیزر امکان پذیر میباشد.
- بیماریهای عروقی: درمان واریسهای وریدی ضایعات عروقی حاصله از بدو تولد و ... .
موارد منع استفاده از لیزر در پزشکی:
- تقریبا هیچ موردی در منع استفاده از لیزر وجود نداشته و فقط به هنگام حاملگی به علت عدم وجود اطلاعات کافی بهتر است این وسیله با احتیاط استفاده شود.
- در مورد انواع مختلف پوست و یا داروهایی که فرد مورد استفاده قرار میدهد باید لیزر را با احتیاط بیشتری بکار برد. برای مثال استفاده از هپارین و وارفارین (داروهایی که معمولا برای رقیق کردن خون بکار میروند) منعی در استفاده از لیزر ندارند.
- پس از کشف پنی سیلین کشف لیزر و شناخت قابلیتهای آن در طب بزرگترین انقلاب میتواند باشد.