تندیس:
تندیس یا مجسمه پیکرهای است که اغلب به هدف یادآوری یا به نمایش گذاشتن وجود یک انسان، شیء، حیوان یا واقعه ساخته میشود. به کسی که تندیس میسازد پیکرتراش میگویند که با حجمسازی تفاوت دارد.
تندیس های بسیاری برای بزرگداشت وقایع تاریخی ساخته شدهاند. از آن جمله میتوان به تندیس نبرد هیروشیما اشاره کرد. تندیس ها ممکن است به یادبود بزرگان تاریخ ساخته شوند، همچون تندیس مهاتما گاندی و بسیاری تندیس ها نیز به عنوان هنری عمومی به نمایش گذاشته میشوند. معدودی از تندیس ها خود به مظهری از تاریخ بدل میشوند، مانند تندیس آزادی در ایالات متحده. همچنین در ایران سالانه بسیاری از جشواره ها و یا دوسالانه هایی برپا می شود که به عنوان قدردانی و یادبود به منتخبین تندیس هدیه داده می شود. مانند جشنواره های: جشنواره فیلم فجر، تندیس سیمرغ بلورین، جشنواره بينالمللي فيلم جوان و نوجوان، دو سالانه مجسمهسازي، دو سالانه نگارگري، جشواره بینالمللی موسیقی فجر، تندیس چنگ زرین، جشنواره فیلم رشد، جشنواره بین المللی تئاتر رضوی، جشنواره بين المللي توليدات راديويي و....
تندیس ها میتوانند از مواد مختلفی چون گچ، فایبرگلاس، پلکسی گلاس، مولتی استایل، چوب، ام دی اف، یا فلزاتی همچون طلا، نقره و برنز، یا انواع سنگها مانند سنگ مرمر و … ساخته شوند و بسته به موارد استفاده در اندازههای مختلفی وجود دارند.
تندیس های کوچک را تندیسک (statuette) نیز خواندهاند. تندیس هایی که تنها سر و شانه را به تصویر میکشند نیمتنه (bust) نامیده میشوند و به تندیس هایی که در آنها تنها شکل سر تصویر شده باشد، سردیس گفته میشود.
تندیسکهایی که به عنوان یادبود در مراسمهای مختلف اهدا میشود را در ایران با همان عنوان تندیس میشناسند. بهترین و متنوع ترین این نوع تندیس ها را در ایران شرکت بُعد چهارم طراحی و تولید می نماید.
لوح تقدیر:
لوح تقدیر شامل یک نوشتار زیبا روی یک زمینه مناسب است که اعتبار آن با مهر و امضاء یک شخصیت حقیقی یا حقوقی یا یک نهاد با صلاحیت تایید می شود. درونمایه نوشتار، سپاسگذاری و گرامیداشت یک کار افتخار آفرین یا تایید به دست آوردن یک جایگاه ارزشمند است.
امروزه از این ابزارها با همان فلسفه ی کاربردی بهره گیری می شود اما به کارگیری لوح تقدیر، برای سپاس و بزرگداشت از شخصیت ها متداول تر و مرسوم تر است. لوح تقدیر به طور معمول در یک آیین بزرگداشت اعطا می شود، بنابراین کارکرد یادبود آن مراسم را هم داراست.
گاهی یک مدرک تحصیلی یا حرفه ای به صورت یک لوح تقدیر ارزشمند و زیبا ارائه می شود تا بستر مناسبی برای نمود ارزش و اعتبار آن مدرک فراهم شود
گلدان میناکاری:
میناکاری یا میناسازی هنری است که سابقهای در حدود پنج هزار سال دارد و از صنایع دستی محسوب میشود. امروزه این هنر بیشتر بر روی مس انجام میشود ولی میتوان بر روی طلا و نقره نیز آن را به عمل آورد. طلا تنها فلزی است که به هنگام ذوب شدن مینا اکسید نمیشود از اینرو امکان اجرای طرحی همراه با جزئیات و با شباهت هر چه تمامتر بر روی مینا را ایجاد می کند در حالی که میناهای مسین و نقره ای چنین کیفیتی را ندارند. شکلگیری مینا نیز از ترکیب اکسیدهای فلزات و چند گونه نمک در مجاورت حرارت بالا میباشد که رنگها در طول زمان و بر اساس دما بوجود میآیند. امروزه در ایران کانون تولید میناکاری شهر اصفهان میباشد و استادان برجستهای در تولید آثار مینا مشغول به فعالیت هستند.
در فرهنگ دهخدا میناسازی چنین تعریف شدهاست: نقاشی و تزیین فلزاتی همانند طلا، نقره و مس بوسیله رنگهای لعابدار مخصوصی که در حرارت بسیار زیاد پخته و ثابت شود.
مینا به لحاظ روش تولید به دو دسته تقسیم میشود:
- ۱) مینای خانهبندی
- ۲) مینای نقاشی
- مینای خانهبندی:
مینای خانهبندی شیوه ای قدیمی است که به «مینای سیمی» نیز معروف است از مفتولهای بسیار نازک استفاده می شود. مفتول ها را به شکل دلخواه در می آورند و با چسب روی قطعه کار قرار داده با یک لعاب شیشه ای روی آن را می پوشانند. سپس آن را در داخل کوره ای با حدود ۱۰۰۰ درجه حرارت قرار می دهند و مفتول ها به قطعه کار جوش می خورند. در مرحله بعد رنگ های مخصوص میناکاری را که به شکل پودر می باشند را بر روی سطح کار پر می کنند. بعد از آنکه سطح کار یکسان و هموار شد آن را به مدت ۳ دقیقه در داخل کوره ای با حرارتی حدود ۱۰۰۰ درجه قرار می دهند. مفتول های با برنجی بعد از قرا گرفتن در کوره سیاه می شوند و باید با اسیدکاری رنگشان به حالت نخستین بازگردد. مینای خانه بندی در اصفهان و تهران رایج بوده ولی درحال حاضر تنها کارگاه آموزشی مینای خانه بندی در پژوهشکده میراث فرهنگی است که این هنر را آموزش میدهد. «مینای سیاه» یک گونه از «مینای خانهبندی» بهشمار میآید که به «مینای صائبین» نیز معروف است. این شیوه میناکاری به طور عمده در جنوب کشور و به ویژه در اهواز انجام میشود. مینای نقاشی: روشی که امروزه در اصفهان مرسوم است به این صورت که نقشهای مینا بر روی لعابی شفاف شکل میگیرد. بدین منظور و برای میناکاری، ابتدا استادی مسگر یا دواتگر میبایست که شی مربوطه را بر اساس طرح مورد نظر بسازد و سپس استادی میناکار روی آن را لعاب سفید رنگ بدهد. مرحله لعاب دهی سه یا چهار بار انجام میگیرد و هر بار نیز همراه با قرار گرفتن در کوره با ۷۰۰ درجه گرما هست تا رنگ لعاب ثابت شود. سپس نقاشی روی این جسم سفیدرنگ انجام میشود و دوباره شی به کوره میرود تا در درجهای در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ درجه پخته شده و رنگها به شکل دلخواه در آیند. هم اکنون از رنگهای شیمیایی در نقاشی شی استفاده میگردد حال آنکه در گذشته رنگهای بکار گرفته شده گیاهی یا معدنی بودند. شفافیت مینا نیز از وجود اکسید قلع بدست میاید.ولی در مینای منقوش که در زمان قدیم معمول بود وامروزه استادعلیرضاپروازی در میناکاری به کار میبندد ابتدا ماده لعابین را که از سیلیس وزنگارهای فلزات بدست می اید بصورت گرد در آورده وبا قلع کدر میکنند آنگاه حرارت میدهند تا مینای کدر به فلز جوش داده می شود و آنگاه بر این زمینه طرح مورد نظر به رنگهای آبگینه ای رسم وسپس ذوب میشود.
لیزر:
واژه لیزر (Laser) سرواژهٔ عبارت «Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation» به معنی «تقویت نور به روش گسیل القایی تابش» است.
لیزر ابزاری است که نور را به صورت پرتوهای موازی بسیار باریکی که طول موج مشخصی دارند ساطع میکنند. این دستگاه از مادهای جمع کننده یا فعال کنده نور تشکیل شده که درون محفظه تشدید نور قرار دارد. این ماده پرتو نور را که به وسیله یک منبع انرزی بیرونی (از نوع الکتریسیته یا نور) به وجود آمده، تقویت میکند.
نخستین بار طرح اولیه لیزر (میزر) را انیشتن داد. کار لیزر به این گونهاست که با تابش یک فوتون به یک ذره (اتم یا مولکول یا یون) برانگیخته، یک فوتون دیگر نیز آزاد میشود که این دو فوتون با هم، هم فرکانس هستند. با ادامه این روند شمار فوتونها افزایش مییابد که میتوانند باریکهای از فوتونها را به وجود بیاورند.
لیزر از نظر ماهیت هیچ تفاوتی با نور عادی ندارد و خواص فیزیکی لیزر، آن را از نورهای ایجاد شده از دیگر منابع متمایز میسازد. از نخستین روزهای تکنولوژی لیزر، به خواص ویژه آن پی برده شد. و ما بطور گزینشی به این خواص از ماهیت فرآیند لیزر میپردازیم که خود این خواص بستری عظیم برای کاربردهای وسیع این پدیده در علوم گوناگون به ویژه صنعت و پزشکی ایجاد کردهاست. پیشرفت دانش بدون تکنولوژی لیزر امکان پذیر نیست.
شاید مهمترین بخش فیزیک اتمی، بحث فیزیک لیزر باشد. با دادن انرژی به الکترونهای یک اتم میتوان آنها را به مدارهای بالاتر برد. اما این خانه جدید برای الکترونها جایگاه چندان پایداری نیست و الکترونها ترجیح میدهند با پس دادن انرژی به مدار اصلی خود برگردند. این انرژی به صورت یک فوتون با فرکانس مشخص آزاد میشود. یعنی یک واحد انرژی. نور از همین فوتونها ساخته میشود. پس اگر با تعداد زیادی از اتمها هم زمان این کار را انجام دهیم، میتوانیم پرتو نوری تک فرکانس ایجاد کنیم. علاوه بر اینکه با روشها و دقتهایی میتوان پرتوهای هم فاز تولید کرد. این پدیده اساس تولید پرتوهای لیزر است. ویژگیهای منحصربفرد لیزر آن را از نورهای دیگر متمایز میسازد که در هیچ منبع نور دیگری یافت نمیشود. لیزر چهار ویژگی دارد:
- همدوسی
- تک رنگی
- واگرایی کم
- موازی بودن پرتو
پیشرفت روزافزون مکانیک کوانتومی و جنبههای ذرهای نور و تولید آینههایی با توان بالا دانشمندان لیزرهایی را با توان خروجی بهتر (لیزرهای توان بالا) و همدوسی بالاتر ساخته شدند.
اختراع لیزر به سال ۱۹۵۸ با نشر مقالات علمی در رابطه با میزر پرتو فروسرخ و نوری برمیگردد. نشر مقالات یاد شده سبب افزایش تحقیقات علمی توسط دانشمندان در سراسر جهان گردید. در بخش ارتباطات نیز کارشناسان توانایی لیزر را که جایگزین ارسال یا مخابره الکتریکی شود، تأیید نمودند. اما اینکه چگونه پالسها را مخابره نمایند، مشکلات زیادی را بوجود آورد. در سال ۱۹۶۰ دانشمندان پالس نور را مخابره نمودند، سپس از لیزر استفاده کردند. لیزر نور زیادی را تولید کرد که بیش از میلیونها بار روشن تر از نور خورشید بود. پرتو لیزر میتواند خیلی تحت تأثیر شرایط جوی مانند بارندگی، مه، ابرهای کم ارتفاع، چیزهای موجود در آزمایشهای مربوط به هوا مانند پرندگان قرار گیرد.
دانشمندان نیز طرحهای نویی را جهت حمایت نور از برخورد با موانع را پیشنهاد نمودند. قبل از اینکه لیزر بتواند سیگنالهای تلفن را ارسال کند. اختراع مهم دیگر موجبر فیبر نوری بود که شرکتهای مخابراتی برای ارسال صدا، اطلاعات و تصویر از آن استفاده میکنند. امروزه ارتباطات الکترونیکی بر پایه فوتونها استوار میباشد. تکنولوژی تسهیم طول موج یا رنگهای گوناگون نوری برای ارسال تریلیون بیت فیبر نوری استفاده میکند.
ابزار لیزر یک نوسانگر اپتیکی است که باریکهٔ بسیار موازی شدهٔ شدیدی از تابش همدوس را گسیل میکند و از سه بخش ساخته شدهاست:
- چشمهٔ انرژی خارجی یا دمنده
- محیط تقویت کننده
- کاواک اپتیکی یا تشدیدگر
دمنده:
دمنده یک چشمهٔ انرژی خارجی است که وارونی جمعیت را در محیط لیزری به وجود میآورد. تقویت موج نور یا میدان تابش فوتون تنها در یک محیط لیزری که در آن وارونی جمعیت بین دو تراز انرژی وجود داشته باشد روی میدهد. برای اینکه لیزر کار کند لازم است تعداد اتمهای N2 در تراز انرژی E2 از تعداد اتمهای N1 در تراز انرژی E1 بزرگتر باشد. این وضعیت را وارونی جمعیت مینامند. وارونی جمعیت و گسیل القائی با هم در محیط لیزری کار میکنند و باعث تقویت نور میشوند. در غیر این وضعیت موج نور عبور کننده از محیط لیزری تضعیف خواهد شد.
دمندهها میتوانند از نوع اپتیکی، الکتریکی، شیمیایی یا گرمایی باشند به شرط این که انرژی لازمی را فراهم کنند که بتواند با محیط لیزری برای برانگیختن اتمها و ایجاد وارونی جمعیت لازم همراه شود.
در لیزرهای گازی مانند He-Ne، دمندهای که از همه بیشتر به کار میرود از نوع تخلیهٔ الکتریکی است. عوامل مهم حاکم بر این نوع دمش مقطعهای برانگیزش الکترونی و طول عمرهای ترازهای انرژی مختلف هستند. در بعضی از لیزرهای گازی، الکترونهای آزادی که در فرایند تخلیه تولید شدهاند با اتمها، یونها یا مولکولهای لیزر مستقیما برخورد و آنها را برانگیخته میکنند. در سایر لیزرها، برانگیزش توسط برخوردهای ناکشسان اتم-اتم یا مولکول-مولکول روی میدهد.
محیط لیزری:
محیط تقویت کننده که از هر جسم ساطع میشود یا محیط لیزری بخش مهمی از ابزار لیزر است که میتواند گاز، مایع یا جامد باشد و طول موج تابش لیزری را تعیین میکند. بسیاری از لیزرها از روی نوع محیط لیزری به کار رفته در آنها نامگذاری میشوند، برای نمونه هلیم-نئون (He-Ne)، دی اکسیدکربن و نئودیمیم: نارسنگ ایتریم آلومینیم (Nd:YAG).
مهمترین لازمهٔ محیط تقویت کننده توانایی آن برای ایجاد وارونی جمعیت بین دو تراز انرژی اتمهای لیزری است. این وضعیت با برانگیختن یا دمیدن اتمهای بیشتری به تراز انرژی بالاتر نسبت به اتمهای موجود در تراز پایین تر تحقق مییابد. حتی با دمش قوی، به سبب اختلاف زیاد طول عمرهای ترازهای انرژی اتمهای قابل استفاده، تنها جفتهای مشخصی از ترازهای انرژی با طول عمرهای خودبه خودی مناسب را میتوان «وارون» کرد.
برش لیزری:
برش لیزری فناوری است که در آن از اشعه لیزر برای برش اجسام استفاده می شود؛ و نوعا از این فناوری در زمینه صنعت استفاده می شود. برش لیزری توسط استعمال اشعه لیزر از یک خروجی قوی لیزر روی اجسامی که می خواهند بریده شوند انجام می شود. قسمتی از جسم مورد نظر که بریده میشود یا آب میشود یا می سوزد یا تصعید میشود و توسط فشار گاز از روی جسم پاک می شود. و سر انجام سطح بریده شده با کیفیت خیلی عالی بریده می شود.